Rabarbraen bør du hauste no, og dess meir du haustar, dess meir får du. Fjern blomane viss den får det for seg at den skal blomstre, då held stilkane seg friske og gode lenger. Du kan lage saft, syltetøy, chutney og gelé, for ikkje å snakke om deilige paiar med rabarbrafyll. Har du ikkje tid til å kokkelere akkurat no, men har masse rabarbra, kan du hauste den og rense, og kutte stilkane i bitar. Så frys du posar med rabarbrabitar til seinare høve, når du har tid og overskot.

Kvann smakar veldig godt saman med rabarbra, så heldig er den som har ein kvannestilk å skjere i bitar og koke med i rabarbragraut, suppe og slikt. Den er svært rik på C-vitaminar, og sjølv om mange i gamle dagar påsto dei aldri hadde ete ein vitamin i heile sitt liv, så var det vanleg å gå på fjellet og plukke kvann å ete tidleg på våren. Og då trengde ein det verkeleg!

Fargen på geléen vert finast om du passar på å få med nokre stilkar som er meir rosa. Ofte er dette dei minste stilkane, som bør få vere med på grunn av den lekre fargen dei gjev geléen. Slik lagar du gelé av rabarbra:

Rabarbragelé

1 kg rabarbra (Har du kvann, så kan du blande det inn)

15 dl vatn

600 g sukker

15 plater gelatin

Skyll og skjer opp rabarbrastilkane. Ha dei i ei gryte, og slå over vatn og sukker. La det koke til rabarbraen er mør. Skum av viss det dannar seg mykje skum på overflata. Slå blandinga over i ei sil, og la rabarbraen renne av.

Legg gelatinen i kaldt vatn i ein bolle til den vert mjuk. Kryst vatnet ut av gelatinplatene, og rør dei over i den framleis varme rabarbrasafta som er silt frå. Rør godt, slik at dei smeltar. Slå blandinga over i ei stor skål, eller i porsjonsskåler. La det stå kaldt i minst 5 timar. Server med vaniljesaus.

Denne geléen vert ikkje så veldig søt, så den egnar seg kanskje best til vaksne. Skal du servere den i barneselskap kan du vurdere å søte den litt meir.

Godt moden brie (kjøpt til konfirmasjonen, men kom aldri på bordet) med heimelaga rabarbrasyltetøy med kvann og ingefær. Lagd saman med ei av favorittdamene mine. Mmmmm… Oppskrift kjem – snart. :-)

Det deilige syltetøyet som er blogga om her og her, er enkelt å lage, berre ein har rabarbra i hagen og ingefær i butikken. Viss du i tillegg har kvann vert det ekstra godt.

Eit gamalt husmortriks er å alltid ha glasa ferdige, reine og kokte på eit kjøkkenhandkle før du byrjar å sylte. Når du først har byrja å koke sylta blir det eit styr å leite etter glas, for sylta skal fyllast på glasa når den framleis er varm. Slik gjer du det:

Rabarbrasyltetøy med kvann og ingefær

2 kg rabarbra

100 g kvann

2 ss hakka ingefær

1,3 kg sukker

3 dl vatn

1 pose syltepulver

2 ss sitronsaft

Hakk rabarbraen og kvannen i passe store bitar. Du treng ikkje å skrelle rabarbraen, så lenge den er lagd med nokolunde nye stilkar. Gamle treene stilkar bør bli skrelt litt.

Skrell ingefær, og finhakk den. Ha den i gryta med vatnet og 100 g sukker. La dette koke i ein halvtimes tid på middels varme, slik at ingefæren mørnar og blir nærast kandisert. Fyll på meir vatn og juster varmen dersom sukkerlaken vert for seig.

Ha rabarbra og kvann i gryta. Slå på eitt par desiliter vatn til, dersom sukkerlaken har blitt veldig seig. La alt koke opp, og skum av det som måtte danne seg av skum på toppen. Kok i 10-15 minutt, til rabarbraen og kvannen er mør. Ta gryta til side. Bland resten av sukkeret med syltepulveret, og rør det i. Rør til sukkeret er heilt løyst opp.

Hell syltetøyet på heilt reine glas medan det framleis er varmt. Fyll glasa heilt opp, og skru att loket med ein gong. Server som tilbehør til gode ostar, i musli med naturell yoghurt til eller i tilslørte bondepiker. Eller på brødskiva til frukost.

At ein syltar i juli, august og september er nok det mest vanlege, men eg syltar også i januar.

Som eg skreiv om her så fekk vi mykje frukt i huset rundt juletider. Nokre av desse epla vart faktisk liggande heilt til no. Skrukkete og slitne var dei, sjølv om dei hadde blitt utsett for gjenopplivingsforsøk med netter i kaldt vatn i kjøleskapet. (Ingen skal seie at eg hiv mat utan at eg må.)

Har du ikkje eple liggande, men får lyst på litt frisk eplemos kan du bruke dei billige elstar-epla som du får kjøpt i posar på to kilo. Dei er søte og gode i smaken, og passar godt til mos.

Eplemos kan ein alltid lage. Eg hadde seks eple, og enda opp med to glas med deilig eplemos. Epla var ikkje av den syrlege sorten, og ein månads lagring i kjøkkenet mitt gjorde at dei ikkje var spesielt saftige heller. Difor måtte eg tilsette litt væte for at dei ikkje skulle brenne seg i gryta. Det brukar eg vanlegvis ikkje gjere når eg lagar eplemos av haustfriske eple.

Sitronsyre tilførte frisk smak og gjorde at mosen beheldt den fine, lyse fargen. Har du ikkje sitronsyre kan du bytte det ut med litt sitronsaft. Eg brukte lite sukker, mosen vart søt nok av eplesødma av dei overmodne epla.

Sidan eg planla å bruke mosen til tilslørte bondepiker, lot eg ei kanelstang koke med epla. Eple og kanel saman blir aldri feil. Har du ikkje ei kanelstang liggande etter jul blir mosen god utan og. Slik gjorde eg det:

Eplemos

600 g eple, skrelt og utan kjernehus

250 g sukker

1/2 ts sitronsyre

15 g (1 ss) syltepulver

1 dl vatn

Ein bit kanelstang om du har

Kutt dei rensa epla i bitar, og legg dei i ei gryte saman med kanelstanga om du vil ha kanelsmak på mosen. Ha i vatn, og la det koke friskt til epla er møre, ca. 5 minutt.

Trekk gryta til side. Bland saman sukker, sitronsyre og syltepulver, og ha det i gryta. Set den på varmen igjen, og la det heile koke i to minutt medan du rører godt slik at geleringsmiddelet i syltepulveret ikkje klumpar seg. Fisk ut kanelstanga til slutt.

Fyll eplemosen på kokte, varme glas, fyll dei heilt opp og skru loket på med ein gong.

Berre i NRK Møre og Romsdal, men likevel; i dag mellom elleve og tolv skal eg snakke om mai-kaker. Oppskrifta eg kjem til å presentere er denne oppskrifta på frosen ostekake som eg har fått av Heidi:

Har du laga denne kirsebærkaka ein gong vert det neppe siste. Ho er aldeles nydeleg og du slepp at ho dett ned, brenn seg eller blir mislykka. Eg er overbevist at dette vert far sin klassikar i alle gebursdagar og konfirmasjonar frametter våren. Du kan godt bruke ein pakke ferdig kirsebærkompott, men eg har steinfrie kirsebær i frysaren.

Kvar haust kjem det ein bil frå Austlandet til Volda som sel frosne bær, og i haust selde denne bærmannen steinfrie kirsebær. For oss som ikkje likar å spytte kirsebærstein er dette ein fulltreffar. Eg lurer på kva maskineri som gjer bæra steinfri, men sidan ho kjem frå Sverige er vel det mogeleg, eg er i alle fall imponert!

Kirsebæriskake

15 kornmokjeks

Fyll:

3 egg

2 dl sukker

1 pakke kremfløyte (3 dl)

I pakke philadelphiaost (naturell)

Knus kjeksa godt og legg dei i botnen på den eldfaste forma. Pisk eggedosis av eggeplomme og sukker. Rør kremosten mjuk, og pisk den inn i eggedosisen. Stivpisk kremfløyten, og bland den inn. Pisk dei tre eggekvitene du har igjen stive, og vend dei inn i røra heilt til slutt. Slå røra i forma og set ho i frysaren.

Slå 1 pakke kirsebærkompott over kaka når du tek ho opp. Dette vert ei iskake som vil smelte etter 4-5 timar, så ta ho opp av frysaren rett før servering.

Eg må berre seie det, det er ein sann svir å jobbe med ei så kreativ og fin dame som GundaM.

Ho er proppfull av idéar, ho har eit utval av ting og tang som du ikkje kan forestille deg, og oppsetta ho lagar er knallfine.

Vi syltar og saftar, lagar gelé og andre ting av fleire kilo bær og frukt. Eg kan ikkje forstå anna enn at dette må bli bra.

I tillegg kosar vi oss med god middag, god vin og skravling. Eg har ei fin helg i Trøndelag, altså.

Det sa mora til ei venninne av meg når venninna mi og eg gjekk i gang med vidløftige prosjekt seint på kvelden. Av ein eller annan grunn var det då arbeidslysta kom over oss. Eg har det slik framleis.

I går kveld, då eg gjekk over plenen heim, sto det ei kasse flotte, mørkeblå plommer og venta på meg. Kven som hadde plassert dei der veit eg ikkje, men eg tilbrakte iallfall eitt par timar med å rense plommer medan eg såg på ein eller annan dameserie.

Eg enda opp med ganske nøyaktig 2,5 kg plommer, og fann fram ein kilo sukker og ein og ein halv pose syltepulver. Frå krydderhylla fann eg fram nokre stjerneanis.

Min kjære vart sendt i kjellaren etter tomglas, og eg gjekk i gang med syltinga. I strid med alle oppskrifter hadde eg mesteparten av sukkeret i gryta saman med plommene og stjerneanisen, og lot det putre på svak varme medan eg gjorde klar glasa.

Eg kokte opp ei stor gryte med vatn, og hadde i pastaglas, sildeglas, tacosausglas og liknande. Eg er for gjenbruk når det kjem til sylting. Slike glas er god emballasje, og dei kjem i hus jamnt og trutt.

Syltetøyet fekk koke i eit kvarters tid, og så tok eg ut anisen. Eg putta stavmiksaren fort i gryta, ikkje slik at syltetøyet vart heilt jamnt, men slik at dei største bitane vart borte. Så rørte eg saman syltepulveret med 200 g sukker til, og rørte det inn til sukkeret var heilt oppløyst.

Til slutt fiska eg glasa ut av vasskjelen, vende dei på eit reint kjøkkenhandkle, og så helte eg syltetøyet på glasa og satte på lok med ein gong. No er eg klar for vaffelsteiking, trur eg.

Dette plommesyltetøyet går sjølvsagt fint å lage med kjøpeplommer også. Nytt høvet no, dei er på det finaste akkurat i desse tider!

Møt familien Plommesyltetøy:

Arkivert under:Allergi, Billig mat, Noko søtt, Safting og sylting, Veggis

at det er tid for å lage syltetøy av grøne tomatar. Iallfall viss du har tomatplantar. Dette syltetøyet er så vilt godt at det er galskap å la tomatane gå på komposten. Eg har eit glas i kjøleskapet, og voktar det med livet mitt.

Som du sikkert har fått med deg held eg på å lage ei sylte- og saftebok.

Eg driv og jobbar med fagstoffet i denne boka, og kjenner at eg kjem til kort. Det er ikkje det at eg ikkje har sylta nok i mitt liv, men eg kjenner at eg treng litt tankar og innspel frå andre erfarne syltarar.

Det finst mange sylteprodukt, syltepulver, frysepulver, fruktpektin, atamon, sitronsyre, askorbinsyre, tvekullsurt natron og juneimit.

Eg har vore litt sløv, berre kjøpt det som eg først fann i butikken, og laga i veg. Eg har ikkje samanlikna dei ulike sylteprodukta for å finne ut kva som er best og kva som fungerer dårleg.

Det kan hende at nokre produkt gir bismak, det kan hende at det eine gir fastare syltetøy enn det andre og så vidare. Slikt har eg vore sløv med å notere meg.

Difor lurer eg på om du har innspel til kva tips eg bør ta med i boka mi om dette. Bør ein fryse eller sylte? Kan ein lage syltetøy med pektin? Korleis gjer du det for å få det beste resultatet?

Kjære erfarne syltar, eg blir kjempeglad om du kan tenke deg å dele erfaringane du har gjort deg i kommentarfeltet, slik at safte- og sylteboka vert ei betre bok. :-)

Arkivert under:Bokprosjekt, Safting og sylting

Då eg skreiv om moderne vilt her for ei stund sidan  foreslo eg at du skulle servere gryta med ein god plommechutney til.

I går såg eg korger med plommer i butikken, så kvifor ikkje lage ein deilig plommechutney no på førvinteren? Denne chutneyen kan du til dømes gi bort i julegåve. Den bør stå i fire veker før du byrjar å bruke den, så det passar heilt perfekt å lage chutney no i november.

Chutney varierer med kor søte dei er og kor krydra dei er. Denne er ganske syrleg og ganske krydra, og passar best til kraftige kjøtrettar. Den er mellom anna perfekt til juleribba. Legg ei skive kald ribbe i ei lefse, og smør på eit lag syrleg plommechutney før du rullar den saman og kosar deg med den. Mmmm!

Som vegetartilbehør kan du bruke chutneyen til ei god linsegryte, til dømes Dal bath. Har du ikkje konjakk i huset, så vert chutneyen god sjølv om du droppar den. Slik gjorde eg det:

Plommechutney

1.5 kg modne plommer

1/2 kg ferdig rensa eple, i bitar

2 fedd kvitløk

450g løk, finhakka

200g sultanarosiner, store, lyse

2 stjerneanis

4 kardemommekapslar

200g sukker

4 dl kvitvinseddik

salt og peppar

1 dl konjakk

Del plommene, og fjern steinane. Ha plommer, eplebitar, kvitløk, løk, sukker og rosiner samt krydderet og 3 dl av eddiken i ei gryte. La det koke i ein halvtime. Ha i konjakk og resten av eddiken, og la det koke ein halvtime til.

Fyll på reine, nykokte glas, sett på lok og avkjøl.

Dei bitre, sure appelsinene som er fulle av stein er sett på St.Hanshaugen!

På utsida er dei knurvete, av og til med litt grønskjær og mindre enn vanlege appelsiner.

På innsida er dei fulle av steinar, og dei inneheld ei saft som har syre fullt på høgde med ein sitron. Men lagar du marmelade av dei så får du eit fantastisk godt pålegg til skiva, og den intenst tifredse kjensla av å ha laga pålegget sjølv, utan tilsetjingsstoff og andre kunstige greier.

Mi gryte står på omnen og putrar, eg kjem tilbake med komplett oppskrift når eg er i mål. God søndag!

(Og viss du lurer, sevillaappelsinene er dei nest nederste. Nederst ser du blodappelsin, øverst ein vanleg appelsin og nest øverst sitronar.)

Kva er betre på rista brød enn ein tjukk, smakfull appelsinmarmelade?

Det var det einaste syltetøyet som vart kjøpt heime hos oss, så difor bar appelsinmarmeladen med seg ein smak av den store verda for meg.

På denne tida er sitrusfruktene på sitt aller beste. Dei store saftige appelsinene, dei små, smakfulle blodappelsinene, grapefrukt og juleklementiner som ligg att no etter årsskiftet.

I nokre spesialbutikkar for frukt og grønsaker kan du også finne bitre appelsiner. Dei er i sesong frå januar til mars, og er perfekte til å lage appelsinmarmelade av. Dei kallast også Sevilla-appelsiner, og finn du pomerans i ei oppskrift er det skalet av desse appelsinene som er kandisert eller tørka og malt.

Sevilla-appelsinene er mindre enn dei vanlege appelsinene, dei er ikkje større enn dei største klementinene. Til gjengjeld er dei veldig kompakte og tunge, det er fordi dei har eit tjukt skal og er stappfulle av steinar. Dei kjem til nytte når ein skal lage marmelade, for dei er veldig rike på pektin, som gjer at syltetøyet vert stivt. Særleg steinane er rike på pektin, så dei får koke med i eit tøystykke, slik at dei slepper alt pektinet dei har i seg.

Utslitne skjorteryggar er det beste og billigaste stoffet å bruke til slike matoppdrag der kraft skal silast og ting skal knytast i pose. Når mor mi utrangerer skjortene til far min får eg av og til ein rygg. Dei er også fine til dampeklede når ein skal stelle ullgenserar. Ein av ryggane er klipt til mindre bitar som egnar seg godt til marmeladekoking.

Det finst også enklare vegar til god appelsinmarmelade. Eg har tidlegare presentert ei lettvint oppskrift som eg brukar å lage til jul, den smakset eg med whisky. Den finn du her .

Du kan også vere heldig og finne ”materialet” til sevilla-appelsinmarmelade i butikkane. Sist eg var på ein ICA-butikk hadde dei ”Ma Made Seville organges” på boks. Boksen inneheld 850 g råstoff, altså rensa og pressa fruktkjøt og skal i tynne strimlar. Dette kan du koke med sukker og vatn til ein fin marmelade.

Men det er også artig å lage marmelade heilt frå botnen av, og då bør du godsnakke med frukt- og grønsakshandlaren din, slik at dei tek inn sevilla-appelsiner/bitre appelsiner. Då kan du følgje denne oppskrifta:

Appelsinmarmelade

12-14 bitre appelsiner

1 sitron

8 dl vatn

1,4 kg sukker

1 ts smør

Del alle appelsinene i to langs ekvator. Legg eit såld oppi ein romsleg bolle, og klem alle appelsinene og sitronen fri for saft. Ta vare på steinane som samlar seg i såldet.

Kast halvparten av skala. Bruk ei skei eller eit melonkulejern, og skrap ut så mykje som mogeleg av det kvite av dei skala som er att. Det smakar bittert, og bør fjernast. Del skala i to, og snitt dei så fint som råd er i tynne strimlar.

Hell all safta i eit tjukkbotna gryte. Mål opp at det er ca. 5-6 dl appelsinsaft. Ha i det finsnitta appelsinskalet saman med vatnet. Legg appelsinsteinane i eit klede, og knyt att med ein bomullstråd. Legg ”pakken” i gryta. La det heile koke til appelsinskalet er mørt, ca. 45 minutt.

Fisk ut posen med steinane, og legg den til side på eit fat. Ha i sukkeret, og la det heile koke friskt i 20-30 minutt. Skum av etter kvart som det dannar seg skum. Smak på syltetøyet når det har kokt eit kvarter, om du syns det er passe søtt. Er det i syrlegaste laget kan du ha i litt meir sukker. Mi oppskrift har litt mindre enn dei fleste oppskriftene eg har sett rundt omkring.

Når posen med steinar har kolna litt kan du klemme på den over gryta, slik at pektinet som er att i den kjem ut. Dette rører du ut i gryta, det er med på å gjere marmeladen stiv.

Heilt til slutt har du i ei teskei smør. Det hjelper til med å klare syltetøyet ordentleg. Rør det godt inn, og skum av på nytt. Smøret bitt seg til avfallsstoffa i marmeladen, og feittet vert skumma av saman med skummet.

Fyll marmeladen på reine, nykokte glas, og skru til loket med det same. Oppbevar marmeladen mørkt og kjøleg, og server på toast med smør på. Mmmm!

Kva er betre på rista brød enn ein tjukk, smakfull appelsinmarmelade?

 Det var det einaste syltetøyet som vart kjøpt heime hos oss, så difor bar appelsinmarmeladen med seg ein smak av den store verda for meg.

 På denne tida er sitrusfruktene på sitt aller beste. Dei store saftige appelsinene, dei små, smakfulle blodappelsinene, grapefrukt og juleklementiner som ligg att no etter årsskiftet.

 I nokre spesialbutikkar for frukt og grønsaker kan du også finne bitre appelsiner. Dei er i sesong frå januar til mars, og er perfekte til å lage appelsinmarmelade av. Dei kallast også Sevilla-appelsiner, og finn du pomerans i ei oppskrift er det skalet av desse appelsinene som er kandisert eller tørka og malt.

 Sevilla-appelsinene er mindre enn dei vanlege appelsinene, dei er ikkje større enn dei største klementinene. Til gjengjeld er dei veldig kompakte og tunge, det er fordi dei har eit tjukt skal og er stappfulle av steinar. Dei kjem til nytte når ein skal lage marmelade, for dei er veldig rike på pektin, som gjer at syltetøyet vert stivt. Særleg steinane er rike på pektin, så dei får koke med i eit tøystykke, slik at dei slepper alt pektinet dei har i seg.

 Utslitne skjorteryggar er det beste og billigaste stoffet å bruke til slike matoppdrag der kraft skal silast og ting skal knytast i pose. Når mor mi utrangerer skjortene til far min får eg av og til ein rygg. Dei er også fine til dampeklede når ein skal stelle ullgenserar. Ein av ryggane er klipt til mindre bitar som egnar seg godt til marmeladekoking.

 Det finst også enklare vegar til god appelsinmarmelade. Eg har tidlegare presentert ei lettvint oppskrift som eg brukar å lage til jul, den smakset eg med whisky.  Du kan også vere heldig og finne ”materialet” til sevilla-appelsinmarmelade i butikkane. Sist eg var på ein ICA-butikk hadde dei ”Ma Made Seville organges” på boks. Boksen inneheld 850 g råstoff, altså rensa og pressa fruktkjøt og skal i tynne strimlar. Dette kan du koke med sukker og vatn til ein fin marmelade.

 Men det er også artig å lage marmelade heilt frå botnen av, og då bør du godsnakke med frukt- og grønsakshandlaren din, slik at dei tek inn sevilla-appelsiner/bitre appelsiner. Då kan du følgje denne oppskrifta:

 Appelsinmarmelade

 12-14 bitre appelsiner

1 sitron

8 dl vatn

1,4 kg sukker

1 ts smør

 Del alle appelsinene i to langs ekvator. Legg eit såld oppi ein romsleg bolle, og klem alle appelsinene og sitronen fri for saft. Ta vare på steinane som samlar seg i såldet.

 Kast halvparten av skala. Bruk ei skei eller eit melonkulejern, og skrap ut så mykje som mogeleg av det kvite av dei skala som er att. Del skala i to, og snitt dei så fint som råd er i tynne strimlar.

 Hell all safta i eit tjukkbotna gryte. Mål opp at det er ca. 5-6 dl appelsinsaft. Ha i det finsnitta appelsinskalet (som også skal vere ca. 5 dl) saman med vatnet. Legg appelsinsteinane i eit klede, og knyt att med ein bomullstråd. Legg ”pakken” i gryta. La det heile koke til appelsinskalet er mørt, ca. 45 minutt.

 Fisk ut posen med steinane, og legg den til side på eit fat. Ha i sukkeret, og la det heile koke friskt i 20-30 minutt. Skum av etter kvart som det dannar seg skum. Smak på syltetøyet når det har kokt eit kvarter, om du syns det er passe søtt. Er det i syrlegaste laget kan du ha i litt meir sukker. Mi oppskrift har litt mindre enn dei fleste oppskriftene eg har sett rundt omkring.

 Når posen med steinar har kolna litt kan du klemme på den over gryta, slik at pektinet som er att i den kjem ut. Dette rører du ut i gryta, det er med på å gjere marmeladen stiv.

 Heilt til slutt har du i ei teskei smør. Det hjelper til med å klare syltetøyet ordentleg. Rør det godt inn, og skum av på nytt. Smøret bitt seg til avfallsstoffa i marmeladen, og feittet vert skumma av saman med skummet.

Fyll marmeladen på reine, nykokte glas, og skru til loket med det same. Oppbevar marmeladen mørkt og kjøleg, og server på toast med smør på. Mmmm!

I desse dagar lanserer Samlaget boka mi Sylting og safting heile året. I høve lanseringa var eg og ein av marknadskonsulentane i Samlaget ute på ein liten runde til bokhandlarane i sentrum, og hadde med bagettar og små syltetøyglas.

Frå dei som fekk nektarinsyltetøy har vi fått begeistra mailar som beskriv nærmast slåsskampar på lunchrommet i bokhandlarbutikkane om dei siste restane av dette deilige syltetøyet. No får du sjansen, nektarinar kostar nesten ingenting for tida, så kjøp ei korg eller tre, og lag ein porsjon nektarinsyltetøy.

Nektarin har blitt ei heilårsfrukt som heilt har utkonkurrert den hårete slektningen sin, fersken. Det er ikkje rart, for han er både søt og god og lett å like. Nektarinen har ein meir aromatisk smak, og mange likar også betre den glatte overflata.

Eg brukar også å lage syltetøy av nektarinar, det er enkelt å lage, og det ferdige syltetøyet er ein smakseksplosjon. Prøv nektarinsyltetøy på vaflar eller bollar, begge delar er like godt.

Nektarinsyltetøy

1 kg nektarinar, reinsa vekt

425 g sukker

1 dl vatn

1⁄2 ts sitronsyre

1⁄2 pakke pektinpulver

Ha dei ferdig reinsa nektarinane, halvparten av sukkeret og vatn i ei gryte og gi det eit oppkok. La det putre i ca. 10 minutt, til frukta er mør. Har du umodne nektarinar kan det hende dei treng lenger koketid. Rør saman pektinpulver og resten av sukkeret, og ha det i gryta medan du rører godt. La det heile koke opp igjen, og la det koke friskt i eitt minutt. Vil du ha eit glattare syltetøy, så stikk stavmiksaren i gryta ein liten runde.

Fyll syltetøyet på reine, nykokte glas.

Vi er mange som har vakse opp med mødre og bestemødre som sylta og safta. Eg har sterke minner frå eit kjøkken fullt av bøtter med bær, bilturar heim frå Valldal med den intense og etter kvart kvalmande lukta av jordbær, og kamp med bringebærkjerr i hagen. Då bestemor mi døde i 1995 fann vi ripsgelé med vokslok frå 1964 i kjellaren.

I mange år har safting og sylting vore ute av livet mitt, bortsett frå eitt og anna frose glas med bringebærsylte som kom nedover frå Sunnmøre. Men etter kvart har eg teke opp denne tradisjonen sjølv, og gjort den til min eigen.

For meg som bur midt i byen, med begrensa fryse- og lagringskapasitet og utan eigen hage, kunne eg ikkje gjere dette slik mor mi gjorde. Kanskje var det det som gjorde at eg venta så lenge med å gå i gang. Eg trudde eg måtte gjere dette slik formødrene våre gjorde det, i store mengder og med huset på hovudet medan det sto på.

 Etter kvart kom eg til at eg må skape min eigen safte- og syltetradisjon. No lagar eg to-tre glas av noko eg syns er godt, og eg kan godt kjøpe bær i butikken eller frå ein lokal bonde viss eg ikkje får tak i frå ein hage eller frå skogen.

Eg syltar andre ting enn mor mi og bestemor mi, og tilset krydder og andre smakar som gjer at mykje av det eg lagar smakar annleis enn det dei laga. Men noko er som det alltid har vore, og vafler med nyrørte jordbær er framleis det beste eg veit.

Jordbær og rabarbra er ein flott kombinasjon, og når rabarbraen treng sårt til hausting i midten av juni foreslår eg at du lagar dette syltetøyet.

Dette er det første syltetøyet eg lagar om sommaren. Med ein gong dei første jordbæra kjem, kjøper eg to korger og lagar ein porsjon som går fort med til frukost og i musliskåla.

I dette syltetøyet har eg sitronsyre, elles blir både rabarbra og jordbær fort brun på farge. Sitronsyra gjer at bæra lettare held på den friske fargen. Det kan også lagast utan sitronsyre og syltepulver. Då bør det i så fall frysast i små boksar.

Jordbær- og rabarbrasyltetøy

1 kg jordbær

1 kg rabarbra

1 kg sukker

3 dl vatn

20 g fersk ingefær

1 pk. syltepulver

1 ts sitronsyre

Reins og finhakk ingefæren. Ha vatnet og 100 gram av sukkeret i ei lita gryte. La dette koke på middels varme i 15 minutt til det blir som ein sirup.

Bland reinsa jordbær og rabarbra i ein kjele. Ha i sirupen med ingefær. Kok opp utan lok, og la det koke i 5 minutt til både jordbær og rabarbra er møre. Skum av. Rør saman sukker, sitronsyre og syltepulver, og rør dette i. Gi syltetøyet eit oppkok.

Ha syltetøyet på reine, varme glas. Lukk dei med ein gong, og oppbevar dei mørkt og kjølig.

Eg fortalde om møtet mitt med Aster tidlegare i veka.

No har eg fått eit fint bilde av oss, der vi held på med live-sylting i Ørsta. Det er Ingvild Runde som har teke bildet. Du ser at desse to damene er PÅ, ikkje sant? ;-) Ha ein fin søndag!

Eg er invitert av Oslo Bokfestival til å livesylte i dag klokka to.

Så er du i byen, er du hjartans velkomen til å stikke innom, det vert høve til å få bøker signert og høyre meg drøse om sylting i si alminnelegheit. Bli med! :-)

I morgon, laurdag 31. august, er eg klar for live-sylting på Runde Miljøsenter, i heimkommunen min Herøy!

Eg kjem på fly oppover, så eg har ikkje med meg så mykje bær. Difor må dei som kjem ta med seg det dei har lyst til å få sylta, og så lagar vi det vi det eg får inspirasjon til, og delar på alt.

Så er du i nærleiken, og har ei solbærbusk eller ei stikkelsbærbusk som du ikkje har plukka heilt rein (for ikkje å snakke om plommer!) så ta det med og så syltar vi i vilden sky.

Blir ikkje det bra? Eg gler meg iallfall veldig. Vi sjåast! :)

Hausten er tida for dei gode grytene, med kjøt, fyldig saus og saftige rotgrønsaker.

Og til ei god gryte høyrer det med noko sursøtt. I Norge har ein tradisjonelt servert tyttebær til slik mat, men litt variasjon er jo berre av det gode. No er det graskar over alt. Halloween er over, og det som ikkje har blitt kutta med skumle fjes på får du billig. Kjøp deg eit, og fyll opp glasa med krydra graskar.

I butikken fann eg ein pose med ganske små raudløk, så når eg først gjekk i gang med syltelake og hermetisering tok eg med dei og i same slengen.

Då eg fekk sylta graskar for første gong i min grøne ungdom, var den grovt skoren, i store bitar. Eg kuttar bitane litt mindre, då blir dei litt meir handterlege. Slike sursøte godsaker smakar nydeleg til kjøt , patéar og alle typar mat som du ville hatt tyttebær til. Det er og kjempegodt i små bitar i lys fiskesuppe.

Sylta graskar

1 kg graskar

5 dl 7 % eddik

700 g sukker

2 ts salt

2 bitar tørka ingefær

1 ts heil koriander

1 ts heil karve

1 ts svart peppar

2 bitar kanel

2 stjerneanis

Tørka chili, om du har

Kok opp laken, og la den trekke med lok på i 30 minutt. Reins graskaret, og del det i passe store bitar. Ha det i laken, og la det koke til bitane er møre, ca. 10 minutt. Bitane skal bli gjennomskinlege og lette å stikke ein tannpirkar gjennom, men ikkje gå i oppløysing.

Ta dei ut med ei holsleiv, og legg dei på nykokte glas. Kok laken inn litt, og slå den på glasa. Skru på lok og set glasa kaldt. La glaset stå tre–fire veker før du byrjar å bruke av det. Sylta graskar held seg i årevis på tette glas.

Syltar du løk så bruk same framgangsmåte, men avpass koketida etter storleiken på grønsakene.

Eg lagde sylta løk, og serverte dei til ei smakfull gryte av bankekjøt. Kjøtet var så lyst at eg er sikker på at det er kalv. Fint var det, iallfall. Slik lagde eg gryta:

Kjøtgryte med pastinakk og portobellosopp

800 g bankekjøt

200 g tørre bønner (eller 1 boks hermetiske)

2 store pastinakkar

1 gul løk

Fire store portobellosopp

1 beger creme fraiche

5-6 dl vatn

Nokre skiver brunost

Ein kvist timian

Smør og olje til steiking

Salt og peppar

Legg bønnene i bløyt over natta i rikeleg med vatn. Kok dei møre i salta vatn med litt natron, det gjer at dei blir fortare møre. Bytt eventuelt ut tørre bønner med ein boks brune eller kvite bønner. I så fall kan du la dei renne av, og ha dei i gryta like før den er ferdig.

Brun kjøtet i smør og olje ei tjukkbotna gryte. Slå på vatn, la det koke opp og skum av proteinstoffa som flyt til overflata. Ha i timian og 1 ts salt, og legg på lok. Lat det koke i 1-1,5 time, til kjøtet er mørt. Skrell pastinakken og løken, kutt opp i passe store bitar og la dei koke med dei siste tjue minutta.  Vend inn dei avrente bønnene. Rør inn creme fraiche og brunost, og smak til med salt og peppar.

Del portobellosoppen i bitar, og steik dei i smør. Server gryta med smørsteikt sopp og sylta raudløk til.